Wybitny reżyser i scenarzysta filmowy oraz teatralny, kawaler Orderu Orła Białego, ceniony twórca światowego kina, zdobywca Oscara – Andrzej Wajda. Polski Mistrz urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach.
Studia i pierwsze produkcje reżysera
W 1946 roku rozpoczął studia malarskie na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które przerwał w lipcu 1949 roku na rzecz Szkoły Filmowej w Łodzi. Jeszcze będąc w szkole przyszły reżyser zadebiutował trzema etiudami: „Zły chłopiec” (1951) film fabularny na podstawie noweli Czechowa, „Ceramika iłżecka” (1951) film dokumentalny oraz „Kiedy ty śpisz” (1953) film dokumentalny.
Swoją pierwszą kolorową produkcję Wajda nakręcił w 1959 roku i nadał mu tytuł „Lotna”, zaś rok później na ekrany kin weszli „Niewinni czarodzieje” – film, który niewątpliwie zapadł w pamięci tamtejszemu pokoleniu. Scenariusz opowiada o młodych, zbuntowanych ludziach, którzy ponad wszystko kochają jazz. W 1961 roku Wajda wyreżyserował „Samsona” – o historii Żyda, któremu udało się uciec z getta, zaś w kolejnym roku „Powiatową Lady Makbet” oraz „Miłość dwudziestolatków”.
Wzrost popularności autora
Dość dużą popularność przyniosły Wajdzie „Popioły” (1965) – dzieło stworzone w oparciu o powieść Stefana Żeromskiego o tym samym tytule. W filmie tym reżyser kładzie nacisk na polskość. W 1967 powstały „Wrota raju” – ekranizacja powieści Jerzego Andrzejewskiego opowiada o krucjatach dziecięcych. Rok później na ekrany wszedł „Przekładaniec” wzorowany na twórczości Lema oraz „Wszystko na sprzedaż”. Fabuła tego ostatniego jest ciężka do zrozumienia – odróżnienie prawdy od fikcji jest praktycznie niemożliwe.
W 1970 roku Mistrz wyreżyserował film obyczajowy „Polowanie na muchy”, wojenny „Krajobraz po bitwie” oraz poetycki „Brzezina”. Dwa lata później nakręcił „Piłata i innych” wzorowany na wyśmienitym dziele z literatury rosyjskiej „Mistrz i Małgorzata” Bułhakowa. W 1973 roku na ekrany kin trafiło „Wesele” na podstawie dramatu Wyspiańskiego o tym samym tytule. Do tej pory ekranizacja ta cieszy się dużą popularnością. Dwa lata później powstała „Ziemia obiecana” wzorowana na powieści Władysława Reymonta. Można powiedzieć, że film ten jest poniekąd wizytówką Wajdy. Oczywiście ekranizacja była nominowana do Oscara. W 1976 roku reżyser wziął udział w polsko-brytyjskiej koprodukcji i stworzył „Smugę cienia”.
W 1977 roku na ekrany kin weszła kolejna „perełka” Wajdy – „Człowiek z marmuru”. Film ten pokazuje nam jak wyglądała polska w okresie stalinowskim – kładzie nacisk na przemiany ustrojowe, zdradziecki system, biurokratyzm itp. Cztery lata później powstała kontynuacja „Człowieka z marmuru” – „Człowiek z żelaza”. Tym razem bohaterowie przenieśli się do pamiętnego sierpnia 1980 roku. W latach osiemdziesiątych Wajda nakręcił jeszcze trzy inne filmy: „Bez znieczulenia”, „Panny z Wilka” oraz „Dyrygent”.
Twórczość mistrza na obczyźnie
W latach 80. reżyser pracował głównie za granicą. We Francji powstała „Dantona” oraz „Biesy”, zaś w Niemczech „Miłość w Niemczech”. W Polsce Wajda nakręcił „Kronikę wypadków miłosnych”. W latach 90. Mistrz miał poważne problemy z dotarciem do publiczności. W tym czasie powstał „Korczak”, „Nastazja”, „Wielki Tydzień” i „Pierścionek z orłem w koronie”. Prawdziwym hitem okazała się ekranizacja powieści „Panna Nikt”.
Mistrzowskie produkcje po przemianach ustrojowych
W 1998 roku powstało kolejne wielkie dzieło „Pan Tadeusz”. Dwa lata później do kin trafił „Wyrok na Franciszka Kłosa”, zaś w 2002 roku wyjątkowo udana „Zemsta” na podstawie powieści Fredry. Po wielu latach walki z cenzurą, w 2007 roku na ekrany kin trafił „Katyń”. Dość osobisty dla Wajdy film był nominowany do Oscara w kategorii „Najlepszy film nieanglojęzyczny”.
Zaraz po sławnym „Katyniu” Wajda wyreżyserował „Tartak”, zaś niedługo potem film „Wałęsa”. Jak sama nazwa wskazuje mówi on o Lechu Wałęsie – nawiązuje zarówno do jego życia prywatnego jak i politycznego.
Oczywiście Andrzej Wajda ma na swoim koncie całą masę projektów niezrealizowanych. Tak naprawdę nie wiadomo ile scenariuszy, które nigdy nie ujrzały światła dziennego, znajduje się w jego szafie.
